Bitcoin - co to jest?

Bitcoin to waluta, która wciąż pozostaje niejasna dla wielu osób. Specyfikacja cyfrowego aktywa, zasada jego działania - wszystko to wydaje się niezwykle tajemnicze, a dodać do tego należy medialne doniesienia o rzekomym zagrożeniu, jakie stwarzają kryptowaluty. Mimo to, temat Bitcoina wciąż wywołuje ożywione zainteresowanie. Czym jest Bitcoin? Jak działa? Co stoi za jego sukcesem?

Stwierdzenie, że Bitcoin to pierwsza poważna wirtualna waluta, która umożliwiła przeprowadzanie bezpiecznych (w szerokim znaczeniu tego słowa) transakcji elektronicznych, w żadnym wypadku nie jest nadużyciem. Początkowo, waluta miała charakter niszowy - z jej użyciem można było opłacić przede wszystkim usługi informatyczne. Prostota jej działania (mimo, że na pozór cały ten proces wydaje się niebywale skomplikowany) doprowadziła jednak do sytuacji, w której Bitcoin stał się obiektem zainteresowania nie tylko garstki pasjonatów elektroniki i nowoczesnych technologii, ale także największych podmiotów rynkowych. Zacznijmy jednak od początku.

Bitcoin - historia najpopularniejszej kryptowaluty

Twórcą Bitcoina jest Satoshi Nakamoto - osoba całkowicie anonimowa, w dosłownym znaczeniu. Nikt nie wie, kim tak naprawdę jest Nakamoto, gdzie mieszka, ile ma lat. Istnieje teoria, według której, pod tym pseudonimem kryje się grupa osób, która doprowadziła do stworzenia implementacji sieci blockchain w technologii DLT, jednak nie udało się tego udowodnić.

Na początku stycznia 2009 roku, opublikowana została pierwsza specyfikacja kryptowaluty Bitcoin (BTC). 9 stycznia, wykopany został pierwszy blok. W drugiej połowie 2010 roku, "ojciec" Bitcoina najprawdopodobniej opuścił projekt, pozostawiając oryginalny kod źródłowy (Bicoin Core) w rękach niewielkiej grupy deweloperów: Gavina Andersona, Jeffa Garzika, Jonasa Schenelli, Gregory'ego Maxwella, Pietera Wuille'a i Wladimira J. van der Laana.

Bitcoin - co to takiego?

Pod nazwą Bitcoin kryje się nowoczesna sieć płatności, realizowana w technologii peer-to-peer. O co chodzi? Co kryje się pod tym określeniem? W praktyce oznacza to, że każdy członek sieci jest całkowicie równy - nie ma właściciela, szefa, prezesa, dyrektora ani żadnej innej osoby, która czerpie nadrzędne zyski z jej funkcjonowania i która zarządza pozostałymi osobami i, de facto, ich aktywami, w tym przypadku - wirtualnymi. Sieć jest zatem przeciwieństwem systemu bankowego, który opiera się na wzajemnej relacji klienta i zarządcy.

Waluta oparta jest na kodzie źródłowym open source - otwartym i dostępnym dla każdego. Takie założenie pozwala wyeliminować pośredników w transakcjach, co przekłada się nie tylko na ich błyskawiczną realizację, ale także na bezpieczeństwo - w sytuacji, w której nie ma żadnych pośredników, ryzyko manipulacji i nieuczciwych praktyk spada właściwie do zera. Teoretyczna i praktyczna równość uczestników sieci sprawia, że płatność nie może być zablokowana, cofnięta czy zagubiona - osoba, która znalazła się w posiadaniu Bitcoinów, nie utraci ich.

Do dysponowania cyfrowymi aktywami upoważniona jest wyłącznie osoba, która jest ich właścicielem, a to oznacza, że posiada klucz prawny do wirtualnych pieniędzy. Co warte podkreślenia, Bitcoin jest całkowicie odporny na inflację - liczba wirtualnych monet jest ograniczona i ustalonej puli nie da się zwiększyć poprzez "dodrukowanie", jak ma to miejsce w przypadku tradycyjnych środków płatniczych.

Bitcoin - specyfikacja waluty

Bitcoiny podlegają tzw. kopaniu, czyli szukaniu rozwiązań bloków z zastosowaniem metody prób. Większa moc urządzenia do kopania BTC (tzw. koparka Bitcoinów) przekłada się na możliwość wykonania większej liczby prób odgadnięcia. W czasach, kiedy Bitcoin nie był popularną walutą, do kopania można było używać zwykłego komputera. Obecnie, jest to nieopłacalne, co wynika ze wzrostu parametru trudności kopania. Proces kopania kryptowalut to tzw. mining.

W założeniu, prędkość zatwierdzania nowych bloków ma być stała. W początkowej fazie, gdy niewiele osób zajmowało się wydobywaniem Bitcoinów, nie istniało zagrożenie wzrostu tempa zatwierdzania kolejnych bloków. Obecnie, trudnią się tym zrzeszenia "górników" (poole), co zadecydowało o konieczności zwiększenia poziomu trudności. W praktyce, do wydobycia Bitcoina potrzebna jest ogromna moc obliczeniowa i trudnienie się tym w warunkach domowych nie ma sensu, z ekonomicznego punktu widzenia. Nie oznacza to jednak, że na Bitcoinie zarabiają jedynie osoby, które wydobyciem zajmują się profesjonalnie. Inwestycje w tym zakresie prowadzone są na tej samej zasadzie, co na giełdzie - kupujemy i sprzedajemy, gdy cena osiągnie satysfakcjonujący nas poziom. Ta jednak podlega wahaniom (i to sporym), dlatego najistotniejsza jest trafna prognoza. Wróćmy jednak do samej specyfikacji waluty.

Każda transakcja jest zapisywana w zdecentralizowanym rejestrze publicznym (dostępnym dla każdego). Oznacza to, że każdy może zobaczyć dowolną operację i jej szczegóły - kwotę transakcji oraz dane jej uczestników - nabywcy i odbiorcy. Pod pojęciem danych nie kryją się jednak personalia danej osoby (każdy użytkownik sieci jest całkowicie anonimowy), a jedynie adres Bitcoin.

Rejestr, który powstaje w ten sposób, to blockchain - łańcuch bloków (transakcje podlegają grupowaniu w formie bloków). Starsze bloki nie mogą być modyfikowane, a łańcuch nie podlega centralnemu zarządzaniu. Oznacza to, że zgodnie z ideą sieci peer-2-peer, rejestr jest przechowywany u każdego użytkownika.

Za wykopanie każdego bloku, górnicy otrzymują nagrodę. Początkowo, jeden blok przekładał się na 50 BTC, obecnie - na 12,5 BTC. Spadek następuje co 210000 bloków, co, biorąc pod uwagę ruchomy poziom trudności, następuje co około cztery lata.

Podaż monet została zaplanowana na 21 milionów BTC. Ostatnia moneta prawdopodobnie zostanie wydobyta w 2140 roku.

Jak działa Bitcoin? Co to jest blockchain?

W przypadku Bitcoina, podobnie jak ma to miejsce w systemie bankowym, każda transakcja jest zapisywana w czymś, co w uproszczeniu można nazwać księgą rachunkową. W tym miejscu kończą się wszelkie podobieństwa.

W przypadku systemów zarządzanych centralnie, księgi rachunkowe przetrzymują podmioty finansowe, a ich liczba jest równa liczbie podmiotów. Przykładowo:

• Użytkownik A, który jest posiadaczem konta w banku 1, przelewa środki użytkownikowi B - właścicielowi konta w banku 2;
• Użytkownik B przelewa środki użytkownikowi c, który ma konto w banku 3.

Wykonanie tych dwóch operacji wymagało sporządzenia rejestru w trzech księgach rachunkowych, przy czym żaden bank nie ma wiedzy na temat dalszego obrotu pieniądza w momencie, gdy ten opuścił konto. Co więcej, żaden uczestnik tej sieci nie ma wglądu do historii transakcji, z wyłączeniem transakcji własnych. Taki wgląd ma za to jednostka sprawująca nadzór centralny, a że uczestnicy sieci nie są anonimowi, możliwości inwigilacji są ogromne - nadzorca wie, kto ile i na co wydaje. Inna sprawa, taki system daje niezwykle szerokie pole do popisu w kwestii nadużyć i nieuczciwych praktyk.

Inaczej wygląda to w przypadku łańcucha bloków. Tutaj każda transakcja jest rejestrowana w jednej publicznej księdze - każdy użytkownik ma swój egzemplarz, który jest na bieżąco aktualizowany. Żadnego wpisu nie można edytować ani usunąć. Jedyna operacja, na jaką pozwala kod, to dodanie kolejnej transakcji. Taka zdecentralizowana księga rachunkowa to właśnie blockchain.

Czy Bitcoin to pieniądz?

Odpowiadając na postawione wyżej pytanie - i tak i nie. BTC wykazuje elementarne cechy pieniądza - można wykazać, że dana osoba znajduje się w posiadaniu określonej kwoty, jest możliwe przekazanie określonej kwoty innemu użytkownikowi, a jeżeli to nastąpi, pierwotny właściciel traci do niej prawo. Z jednej strony, BTC jest więc pieniądzem, a z drugiej, stanowi jego przeciwieństwo.

Na co dzień posługujemy się pieniądzem fiducjarnym, którego specyfikacja opiera się na zaufaniu społeczeństwa do rządów i instytucji finansowych, odpowiedzialnych za realizację polityki monetarnej. W tym przypadku istnieją jednak mechanizmy, które mogą doprowadzić do tego, że kurs waluty i siła nabywcza pieniądza zostanie zmieniona (zmiana stóp procentowych, dodruk).

Kod Bitcoina nie przewiduje natomiast takiej możliwości. Wartość waluty jest w tym przypadku ustalana wyłącznie przez wolny rynek, a konkretnie - przez zjawisko popytu i podaży. Emisja charakteryzuje się wartością stałą, zatem jego wartość i cena jest uzależniona nie od systemu centralnego, a od samego zainteresowania walutą, jak i od trudności jej wydobycia. W praktyce, pod względem specyfikacji, Bitcoinowi bliżej jest do złota niż do pieniądza. Podobnie jak złoto, Bitcoin to inwestycja, która może przełożyć się na duże zyski (choć także w tym przypadku istnieje niemały element ryzyka).

Główne zalety Bitcoina

Taka a nie inna specyfikacja stwarza obraz Bitcoina jako waluty pewnej i stabilnej. Tak też jest w rzeczywistości. Mówiąc o największych zaletach BTC, należy wskazać na:

• czas realizacji transakcji - wyeliminowanie pośredników sprawia, że środki przekazywane są błyskawicznie;
• brak ograniczeń terytorialnych - ze względu na światową politykę i nakładane na niektóre kraje sankcje, transakcje bankowe z podmiotami znajdującymi się w pewnych krajach, nie są możliwe do zrealizowania. W przypadku Bitcoina, ograniczenia terytorialne nie istnieją;
• ograniczona emisja monet - nie ma możliwości zwiększenia puli BTC, co przekłada się na wyjątkowo dużą odporność waluty na inflację;
• brak możliwości zablokowania konta - ideą sieci peer-2-peer jest równość wszystkich jej uczestników, zatem nie ma możliwości zablokowania konta i zamrożenia zgromadzonych na nim środków;
• brak możliwości cofnięcia przelewu - Bitcoin jest odporny na nieuczciwe praktyki, wykonanego przelewu nie da się już cofnąć;
• minimalne prowizje za transakcję;
• znaczny stopień anonimowości transakcji.

Bitcoin - podsumowanie

Bitcoin jest walutą zdecentralizowaną, niezależną od rządów, banków i innych instytucji i organizacji, które pośredniczą w obiegu pieniądza. Waluta nie wykazuje ograniczenia terytorialnego, jest dostępna wszędzie tam, gdzie użytkownik może uzyskać dostęp do Internetu. Waluta jest utrzymywana przez wspólnotę, w której każdy ma identyczne prawa. Każda zmiana, która ma być dokonana w protokole Bitcoina, wymaga demokratycznej zgody odpowiedniej ilości użytkowników. BTC opiera się o matematykę i kryptografię. Kod waluty nie daje możliwości jej dodruku, zablokowania czy sfałszowania. Podaż monet jest ograniczona.